Kamervragen over SyRI in Capelle aan den IJssel
Bij ruim de helft van alle onderzochte risicomeldingen uit het SyRI-onderzoek in Capelle aan den IJssel, bleek er geen sprake te zijn van overtreding of misbruik, zo citeerde een Duits artikel het ministerie van Sociale Zaken. GroenLinks-Kamerlid Kathalijne Buitenweg heeft het kabinet om opheldering gevraagd.
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid liet in juni aan de site Algorithmwatch.org weten dat bij 62 van de 113 onderzochte risicomeldingen in Capelle aan den IJssel geen fraude of andere overtreding is vastgesteld. De meest voor de hand liggende valse positieven waren daar al op voorhand uitgefilterd. Het SyRI-onderzoek in Capelle aan den IJssel liep van maart 2016 tot januari 2017 en omvatte volgens de projectomschrijving meerdere ‘kwetsbare buurten’. De aanleiding om SyRI in te zetten was een lange lijst aan misstanden in de onderzochte buurten, variërend van multiprobleemgezinnen tot illegale werkplekken en adresfraude.
Het zou het eerste SyRI-onderzoek zijn waarvan niet alleen financiële opbrengsten bekend worden gemaakt, maar ook informatie vrijkomt over de valse positieven die zijn gegenereerd door het risicoprofileringssysteem. Toen de Volkskrant eind 2014 navraag deed over het aantal valse positieven dat door SyRI werd gegenereerd, bleek deze informatie niet beschikbaar. Hierdoor is onduidelijk welke negatieve consequenties SyRI-onderzoeken kunnen hebben voor de burgers die door het systeem worden geanalyseerd.
Onderzoeksbevoegdheden op onverdachte burgers
De vragen van GroenLinks richten zich dan ook op de gevolgen die burgers in de doorgelichte wijken (ten onrechte) hebben ondervonden. Kamerlid Kathalijne Buitenweg vraagt onder meer hoeveel risicomeldingen uit SyRI nader zijn onderzocht, welke onderzoeksbevoegdheden daarbij zijn ingezet en hoeveel daadwerkelijk moedwillige overtredingen er zijn vastgesteld. Ook vraagt ze de ministeries van Rechtsbescherming en Sociale Zaken of kan worden uitgesloten dat er onderzoeksbevoegdheden worden ingezet tegen burgers die nergens van verdacht worden, en welke maatregelen de minister hiervoor wil nemen.
De projectomschrijving van het SyRI-project in Capelle aan den IJssel noemt verschillende middelen die kunnen worden ingezet naar aanleiding van de risicoanalyse, waaronder werkplekcontroles, dossieronderzoek, administratieve- en boekenonderzoeken, het horen van betrokkenen en derden, huisbezoeken en fiscale surveillance.
Herziet het kabinet haar standpunt over geheimhouding SyRI?
Buitenweg wil daarnaast weten of de resultaten uit Capelle aan den IJssel voor het kabinet aanleiding vormen om het ingenomen standpunt over de transparantie van SyRI te herzien. In juni dit jaar werd een Kamermotie die opdroeg de algoritmen van SyRI openbaar te maken of op zijn minst een technische audit op het systeem uit te voeren, nog aangehouden op last van staatssecretaris Van Ark. De moties zouden botsen met het procesbelang van de Staat, die in maart om SyRI werd gedagvaard.
Daarbij wordt door GroenLinks een aantal suggesties gedaan voor meer transparantie en verantwoording van SyRI-onderzoeken. GroenLinks vraagt of de minister technische en organisatorische maatregelen wil nemen om de werkwijze van SyRI en de gevolgen die daaruit volgen te kunnen verantwoorden. Concrete maatregelen die worden genoemd zijn de logging van invoer-data en uitvoer-data. Op deze manier zou verifieerbaar moeten worden op basis van welke gegevens en koppelingen SyRI-onderzoeken worden uitgevoerd, en kan achteraf worden nagegaan of de inzet van onderzoeksbevoegdheden gerechtvaardigd is geweest. Tot slot vraagt Buitenweg of het kabinet bereid is om een jaarlijkse SyRI-rapportage naar de Kamer te sturen.
