SyRI-coalitie aan Eerste Kamer: verklaar ‘Super SyRI’ controversieel

De partijen die eerder de rechtszaak tegen SyRI wonnen, vragen de Eerste Kamer om een nieuwe ingrijpende datakoppelwet op de lijst met controversiële wetsvoorstellen te plaatsen. Zolang de politieke discussie over de toeslagenaffaire en het gebruik van algoritmen nog woedt, zou de Eerste Kamer de behandeling van ‘Super SyRI’ moeten stilleggen.

Het betreft het wetsvoorstel Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden (WGS), dat in december werd aangenomen door de Tweede Kamer en op dit moment bij de Eerste Kamer ligt. De partijen, Platform Burgerrechten, FNV, NJCM, Privacy First, Stichting KDPV, de Landelijke Cliëntenraad en auteurs Tommy Wieringa en Maxim Februari, noemden het voorstel eerder een ‘blauwdruk voor meer toeslagenaffaires’.

Met het controversieel verklaren van een wetsvoorstel bepaalt de Eerste of Tweede Kamer dat het pas weer zal worden behandeld nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden. De WGS valt, gezien de huidige discussie naar aanleiding van de toeslagenaffaire, bij uitstek te beschouwen als een controversieel voorstel, zo betogen de partijen in hun brief.

Zwarte lijsten

Het aftreden van het kabinet wegens de toeslagenaffaire hangt direct samen met de gevaren van dit wetsvoorstel, zo schrijven de partijen. In de toeslagenaffaire werden duizenden burgers als fraudeurs op lijsten geplaatst, zonder zich daar tegen te kunnen verweren. Het voorstel voor de WGS maakt het juist mogelijk om data over burgers bewaard door overheidsinstanties en bedrijven samen te brengen om daarmee zwarte lijsten op te stellen. Voordat dit voorstel verder wordt behandeld, zou er een grondige discussie moeten plaatsvinden over de toedracht van de toeslagenaffaire en andere dubieuze datapraktijken die onlangs in de actualiteit kwamen.

Steun in Tweede Kamer neemt af

Hoewel het voorstel in december nog een meerderheid in de Tweede Kamer had, is de steun voor ‘Super SyRI’ daar in korte tijd afgenomen. Zowel de PvdA als 50Plus keerden zich na afloop van het debat over de toeslagenaffaire op 19 januari tegen het wetsvoorstel, door een motie te steunen die de regering verzocht het voorstel in te trekken. Omdat het debat over de inzet van data-analyses en algoritmen door de overheid nog in volle gang is en de onderste steen van de toeslagenaffaire nog boven moet komen, zou de steun voor de WGS de komende tijd zeer wel verder kunnen afkalven. 

Daarom zou er een pas op de plaats moeten worden gemaakt en dient te behandeling te worden uitgesteld tot na de Tweede Kamerverkiezingen, zo stellen de partijen in hun verzoek aan de Eerste Kamer. Dan heeft ook de kiezer zich kunnen uitspreken over dit thema. Aanstaande dinsdag bepaalt het college van senioren tijdens een vergadering welke wetsvoorstellen door de Eerste Kamer op de lijst van controversiële voorstellen zullen worden geplaatst.

Download hier de brief die de SyRI-coalitie aan de Eerste Kamer stuurde.

Update 2 februari 2021: De Eerste Kamer heeft besloten de WGS niet controversieel te verklaren. Er was geen meerderheid die het voorstel van GroenLinks, D66, PvdA en PvdD steunde. Voor meer informatie, zie de site van de Eerste Kamer: https://www.eerstekamer.nl/begrip/controversiele_onderwerpen